بروزرسانی شده در 11 تیر 1403
ناخن یک قسمت مهم از بدن انسان است که علاوه بر زیبایی، سلامت و بهداشت انگشتان را نیز تأمین میکند.
در این مقاله، به بررسی جامع آناتومی ناخن، ساختار داخلی، عوامل مؤثر بر سلامت آن، و راهکارهای مرتبط با حفظ سلامت و زیبایی ناخن خواهیم پرداخت.
ناخن چیست؟
ناخن یک ساختار مرکب است که از چندین لایه تشکیل شده است و بخش مرئی آن به عنوان پوسته ناخن شناخته میشود.
ناخنها از کراتین ساخته شدهاند و در مجموعهای از مواد معدنی و پروتئینها غنی هستند.
آشنایی با ساختمان ناخن:
ناخن از چندین لایه و بخش تشکیل شده است که هر یک وظایف خاصی دارند. لایهها و بخش های ناخن عبارتند از:
- ماتریکس و ریشه ناخن (Matrix)
- پروگزیمال (proximal nail fold)
- اپونیکیوم (Eponychium)
- کوتیکول ناخن (cuticle)
- ماهک ناخن (لانولا lunula)
- بستر ناخن (لانه ناخن Nail bed)
- صفحه ناخن (Nail plate)
- چین ناخن (lateral nail fold)
- سایدوال ناخن (Side wall)
- اپکس ناخن (Apex)
- استرس پوینت (stress point)
- خط لبخند ناخن (Nail smile line)
- لبه آزاد ناخن (Free edge)
- هایپونیکیوم (هایپونیچیوم Hyponychium)
ماتریکس و ریشه ناخن (Matrix)
ماتریکس در زیر پوست پایه ناخن یا همان کوتیکول قرار دارد و حاوی اعصاب و عروق خونی و لنفاوی است که سلولهای ناخن را تولید می کند و این سلول ها که در ماتریکس تولید شده اند در قسمت ریشه ناخن شروع به رشد کردن میکنند.
پروگزیمال (proximal nail fold)
پروگزیمال در نزدیکی ماتریکس ناخن قراردارد و به عنوان یک محافظ عمل میکند و از رسیدن باکتری ها و عفونت به ماتریکس جلوگیری می کند.
اپونیکیوم (Eponychium)
اپونیکیوم در واقع پوست زنده ای است که هرگز نباید بریده شود.اپونیکیوم ناخن به طور معمول در لبههای ناخن واقع شده است. این لایه از پوست عموماً نرم و لطیف است و کمک میکند تا بیماریها و عوامل مختلفی که میتوانند به ماتریکس ناخن وارد شوند را مسدود کند.
کوتیکول ناخن (cuticle)
کوتیکول بر روی ناخن لونولا (ماهک) قرار دارد. به بیانی ساده تر در امتداد لبه پایین ناخن انگشت لایه ای پوست شفاف است که به آن کوتیکول ناخن میگویند. این لایه اگر چه بسیار نازک است اما وظایف مهمی را برای ناخن به عهده دارد.
ماهک ناخن (لانولا lunula)
هلال سفید رنگی که انتهای ناخن قرار گرفته است ماهک نام دارد و با نام علمی lunula در شناخته می شود.این هلال سفید یکی از مهمترین بخش های ناخن است که در انتهای ناخن وجود دارد و از رگ های خونی که در لایه پنجم اپیدرم قرار گرفته محافظت می نماید.
بستر ناخن (لانه ناخن Nail bed)
بستر ناخن پوست زیر ناخن است. صدمات به این ناحیه شایع است و اغلب زمانی اتفاق میافتد که یک جسم سنگین به انگشتان دست یا پا ضربه میزند یا زمانی که فرد از یک جسم تیز بریده میشود.
صفحه ناخن (صدف ناخن Nail plate)
قسمت اصلی بدنه ی ناخن را صفحه میسازد. صفحه ناخن یا همان صدف ناخن از لایه ای سلول های شاخه فشرده و شفاف تشکیل شده است که هیچ گونه عصب و رنگ خونی در آن وجود ندارد و به عنوان پوششی از بستر خود محافظت نموده و لایه های سلولی زیر آن سبب رشد و نمو ناخن میگردد.
چین ناخن (lateral nail fold)
ادامه چین خوردگی تقریبی ناخن در امتداد سمت چپ، راست و پایین ناخن است و برای محافظت از طرفین صفحه اصلی ناخن می باشد.
سایدوال ناخن (Side wall)
سایدوال ناخن به دو لبه یا دیوارههای کناری ناخن اطلاق میشود. این بخشهای سایهای از ناخن معمولاً به صورت عمودی و بر روی هر دو طرف آن قرار دارند و به عنوان حاشیههای جانبی ناخن شناخته میشوند. سایدوال ناخن مهم برای تعیین شکل ناخن و ایجاد ظاهر زیبا و مرتب است.
اپکس ناخن (Apex)
اپکس ناخن بالاترین قسمت یا قوس ناخن است که در بالای ناخن و در مقابل پوست دست قرار دارد.
استرس پوینت (stress point)
استرس پوینت در ناخن نقش مهمی را ایفا کرده و این منطقه می تواند مقدار زیادی نیرو را در این بخش تحمل نماید. مهمترین نکته ای که هر فرد مبتدی باید بداند این است که این منطقه نباید بیش از حد سوهان کشی شود و از همه مهمتر باید در این قسمت ها به دقت مواد گذاری بشود.
خط لبخند ناخن (Nail smile line)
خط لبخند ناخن به شکل یک خط مستقیم و قوس دار در لبهی بالایی ناخن ظاهر میشود، که مشابه شکل لبخند است، از اینجا نامش برمیآید. این طرح معمولاً در طراحیهای ناخن فرنچ مورد استفاده قرار میگیرد. این طرح به طور کلاسیک و زیبا به ناخنها زیبایی و شیوه میبخشد و برای مختلف انواع طراحیهای ناخن مورد استفاده قرار میگیرد.
لبه آزاد ناخن (Free edge)
قسمتی از ناخن که مانیکور و پدیکور روی آن انجام شده است و از نوک انگشتان فراتر رفته است را لبه ی آزاد ناخن میگویند. وظیفه ی محافظت از بافت زیرین و نوک انگشتان به عهده ی این قسمت می باشد.
هایپونیکیوم (هایپونیچیوم Hyponychium)
هیپونیکیوم محل اتصال صفحه اصلی ناخن به بستر ناخن در قسمت پوست نوک انگشت می باشد که بعد از آن لبه آزاد ناخن ایجاد می شود.
این ناحیه بسیار عروقی و حساس است، بنابراین در تمیز کردن زیر ناخن بسیار دقت داشته باشید که فشار شدیدی به این قسمت وارد نشود زیرا نه تنها بسیار دردناک است بلکه ممکن است در صورت بریدگی پوست هیپونیکیوم، خونریزی زیادی ایجاد شود.
آسیب دیدن هیپونیکیوم می تواند باعث جدا شدن صفحه ناخن از بستر ناخن شود که در این صورت ناخن مستعد عفونت و قارچ می شود.
شایع ترین بیماری های ناخن
قارچ ناخن (Nail fungus)
قارچ ناخن یک عفونت قارچی است که در ناخنها رخ میدهد. این عفونت معمولاً باعث تغییر رنگ، ضخیم شدن، شکستگی و افزایش آسیب در ناخن میشود.
قارچ ناخن ممکن است به صورت افزایشی یا پخش شده در سراسر ناخن یا ناخنهای پای، دستها یا حتی ناخنهای دستان دیگران ظاهر شود.
عوامل ایجاد قارچ ناخن:
- تماس با قارچهای محیطی
- استفاده از وسایل اشتراکی
- ضعف سیستم ایمنی بدن
- ترشح بالای عرق و رطوبت در محیطهای گرم و مرطوب
پسوریازیس ناخن (nail psoriasis)
پسوریازیس ناخن یک شرایط پوستی است که در آن علائم پسوریازیس بر روی ناخنها ظاهر میشود.
این بیماری میتواند ناخنها را تحت تأثیر قرار داده و باعث تغییراتی مانند ضخامت، تغییر در رنگ، جوش، و یا حتی تخریب ناخنها شود.
عوامل ایجاد پسوریازیس ناخن:
- ژنتیک
- استرس
- سیستم ایمنی ضعیف
- عوامل محیطی
درمان پسوریازیس ناخن:
درمان پسوریازیس ناخن به شکل موضعی و سیستمی ممکن است شامل استفاده از کرمها، مواد مخصوص شستشو، داروهای خوراکی یا درمانهای پزشکی دیگر باشد.
مواد غذایی موثر در تقویت ناخن ها
برای تقویت ناخنها، میتوانید از مواد غذایی غنی از ویتامینها، مواد معدنی، پروتئین، و اسیدهای چرب اشباع نشده استفاده کنید. موارد زیر به عنوان یک راهنمای کلی برای تقویت ناخنها مطرح میشوند:
- پروتئین: مصرف منابع پروتئینی مانند گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، لبنیات و محصولات سویا میتواند به تقویت ناخنها کمک کند.
- ویتامین A: غذاهایی مانند هویج، کدو، برگ سبزیجات مثل کلم و اسفناج، تخم مرغ، و ماهی قزل آلای روغنی حاوی ویتامین A هستند که برای سلامتی ناخنها مفید هستند.
- ویتامین C: میوهها و سبزیجاتی مانند پرتقال، توت فرنگی، نارنگی، برگرفته از نوع هایی مانند کلم، برگ سبزیجات و فلفل قرمز نیز حاوی ویتامین C هستند که برای تقویت ناخنها مفید هستند.
- ویتامین E: موادی مانند بادام، بذر کدو، وجوانه گندم و روغنهای گیاهی مانند روغن زیتون و روغن آفتابگردان حاوی ویتامین E هستند که به تقویت ناخنها کمک میکنند.
- آهن: مواد غذایی غنی از آهن مانند گوشت قرمز، جگر، ماهی، تخم مرغ، لوبیا، نخود، عدس، برنج قهوهای، مغزهای خشک، سبزیجات و میوهها میتوانند به تقویت ناخنها کمک کنند.
- اسیدهای چرب اشباع نشده: مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب اشباع نشده مانند روغنهای غیراشباع مانند روغن ماهی، روغن زیتون، و آووکادو میتوانند به سلامتی ناخنها کمک کنند.
همچنین، مهم است که به میزان مصرف آب نیز توجه کنید، زیرا آب باعث حفظ رطوبت ناخنها و پوست میشود.
سخن پایانی
ناخنها به عنوان یکی از مهمترین عناصر زیبایی و سلامتی بدن ما، نیازمند مراقبت و توجه ویژه هستند. اطلاعات درست در مورد آناتومی ناخن و نگهداری صحیح از آنها، میتواند به حفظ سلامتی و زیبایی ناخنها کمک کند و ما را از بروز مشکلاتی مانند شکستگی و ترکهای ناخن و عفونتهای ناخنی مختل مصون سازد.
دوره های آموزشی vIp